Με πρωτοβουλία του πρώην Πρωθυπουργού και Βουλευτή Αχαΐας του ΠΑΣΟΚ – Κινήματος Αλλαγής, Γιώργου Α. Παπανδρέου, κατατέθηκε Ερώτηση προς τον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού, αναφορικά με την εφαρμογή του Ν. 4957/2022, στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και του ζητήματος Ανώτατης Διάρκειας Φοίτησης, την οποία συνυπέγραψαν και οι κάτωθι Βουλευτές του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής: Ιχμέτ Ιλχάν, Γρηγοράκου Παναγιώτα, Πάνας Απόστολος, Παραστατίδης Στέφανος και Σπυριδάκη Αικατερίνη.
Με την Ερώτησή του, ο Γιώργος Α. Παπανδρέου, επισημαίνει ότι το φαινόμενο των «λιμναζόντων φοιτητών» έχει διερευνηθεί από το 2015 σε αναλυτική μελέτη από ερευνητικό πρόγραμμα του ΕΚΠΑ και ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο σύνθετης φύσης, στο οποίο συμβάλλουν πολλοί παράγοντες: θεσμικοί, κοινωνικοί, οικονομικοί αλλά και ατομικοί, και δεν μπορεί να κατανοηθεί χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διαδικασίες πρόσβασης που αφορούν το στάδιο της μετάβασης από τη δευτεροβάθμια στην ανώτατη εκπαίδευση.
Ο Γιώργος Α. Παπανδρέου, επικαλείται τα στοιχεία της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), ότι στα ελληνικά πανεπιστήμια υπάρχουν 695.678 εγγεγραμμένοι φοιτητές ΠΠΣ, εκ των οποίων οι 361.888 είναι ενεργοί (ποσοστό 52,02%), δηλαδή βρίσκονται εντός του ανώτατου ορίου σπουδών που προβλέπει ο νόμος, ενώ το ανώτατο όριο έχουν ξεπεράσει οι 333.790 εγγεγραμμένοι φοιτητές (47,98%) (ετ. έκθεση 2023, σελ. 3).
Επίσης, τη μελέτη «Καταγραφή και περιορισμός του φαινομένου των λιμναζόντων φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Πατρών», με αναφορά στα προβλήματα που οδήγησαν σε διακοπή ή καθυστέρηση των σπουδών: οικονομικοί λόγοι 12,3%, εργασία 20,5%, προσωπικοί λόγοι 30%, ακαδημαϊκοί λόγοι 49,8% (με έμφαση στο διδακτικό προσωπικό και τις απαιτήσεις των μαθημάτων και των εξετάσεων) και πανδημία, καραντίνα 12,2%.
Τονίζει, τις σοβαρές ανησυχίες που έχει εκφράσει η Σύνοδος Πρυτάνεων για τις επιπτώσεις της οριζόντιας διαγραφής φοιτητών και της κρίσιμης διαφοράς μεταξύ αυτών που προσπαθούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, παρά τις όποιες δυσκολίες και ότι επιβάλλεται το ζήτημα αυτό να αντιμετωπιστεί με την στοιχειώδη κοινωνική ευαισθησία.
Με επίγνωση της σύνθετης φύσης του φαινομένου της ανώτατης διάρκειας φοίτησηςκαι των προβλημάτων που δημιουργούνταιστους δείκτες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης,η πολιτεία και οι φορείς εκπαίδευσης, έχουν υποχρέωση να συγκροτήσουν ένα αξιόπιστο σύστημα, που θα λαμβάνει υπόψιν την διεθνή εμπειρία, και την αποφυγή τιμωρητικών διατάξεων, που συνακόλουθα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στους ευάλωτους φοιτητές και στην εύρυθμη λειτουργία των πανεπιστημίων.
Ακολουθεί ολόκληρο το κείμενο της Ερώτησης:
ΕΡΩΤΗΣΗ
Προς τον Υπουργό
Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού κ. Κ. Πιερρακάκη
Θέμα: Εφαρμογή του Ν. 4957/2022, στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση- Ζήτημα Ανώτατης Διάρκειας Φοίτησης (ΑΔΦ)
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,
Η εφαρμογή του Ν. 4957/2022 και συγκεκριμένα του άρθρου 76 που επιβάλλει ανώτατη διάρκεια φοίτησης (ΑΔΦ), έχει προκαλέσει σημαντικά προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Η νομοθεσία αυτή εφαρμόστηκε χωρίς την απαιτούμενη διαβούλευση με τους φορείς της εκπαίδευσης, γεγονός που έχει οδηγήσει σε δυσλειτουργίες και έντονες αντιδράσεις από την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Με βάση τα στοιχεία της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ), στα ελληνικά πανεπιστήμια υπάρχουν 695.678 εγγεγραμμένοι φοιτητές ΠΠΣ, εκ των οποίων οι 361.888 είναι ενεργοί (ποσοστό 52,02%), δηλαδή βρίσκονται εντός του ανώτατου ορίου σπουδών που προβλέπει ο νόμος, ενώ το ανώτατο όριο έχουν ξεπεράσει οι 333.790 εγγεγραμμένοι φοιτητές (47,98%) (ετ. έκθεση 2023, σελ. 3).
Η Σύνοδος Πρυτάνεων έχει εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για τις επιπτώσεις της οριζόντιας διαγραφής φοιτητών και της κρίσιμης διαφοράς μεταξύ αυτών που προσπαθούν να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, παρά τις όποιες δυσκολίες. Έχει επίσης προτείνει την αντιμετώπιση του ζητήματος με κοινωνική ευαισθησία.
Σύμφωνα με τη μελέτη «Καταγραφή και περιορισμός του φαινομένου των λιμναζόντων φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Πατρών», τα προβλήματα που οδήγησαν σε διακοπή ή καθυστέρηση των σπουδών είναι: οικονομικοί λόγοι 12,3%, εργασία 20,5%, προσωπικοί λόγοι 30%, ακαδημαϊκοί λόγοι 49,8% (με έμφαση στο διδακτικό προσωπικό και τις απαιτήσεις των μαθημάτων και των εξετάσεων) και πανδημία, καραντίνα 12,2%.
Το σύνθετο φαινόμενο των «λιμναζόντων φοιτητών» είχε διερευνηθεί από το 2015 όπου σε μια αναλυτική μελέτη από ερευνητικό πρόγραμμα του ΕΚΠΑ είχε επισημανθεί ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο σύνθετης φύσης, στο οποίο συμβάλλουν πολλοί παράγοντες: θεσμικοί, κοινωνικοί, οικονομικοί αλλά και ατομικοί που δεν μπορεί να κατανοηθεί χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι διαδικασίες πρόσβασης που αφορούν το στάδιο της μετάβασης από τη δευτεροβάθμια στην ανώτατη εκπαίδευση.
Ειδικότερα καταγράφηκε στους πλέον κρίσιμους παράγοντες:
- η κοινωνική προέλευση των φοιτητών
- Οι οικονομικοί παράγοντες (μόνοι τους ή σε συνδυασμό)
- Προσωπικοί και ψυχολογικοί παράγοντες, η φοιτητική ζωή και το πρόγραμμα σπουδών
- Ο τρόπος οργάνωσης των μαθημάτων και η αξιολόγησης των φοιτητών
- Οι διαδικασίες πρόσβασης στην ανώτατη εκπαίδευση
- Λόγοι υγείας και στρατιωτική θητεία και η
- Δυσκολία πρόσβασης στην αγορά
Κατανοούμε τα προβλήματα που δημιουργούνται στους δείκτες της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από την ύπαρξη μεγάλου αριθμού μη ενεργών φοιτητών.
Επιπλέον η ΕΘΑΑΕ στην έκθεσή της για το 2023 υπογραμμίζει ότι:
Α. « … παραμένει υψηλή η αναλογία φοιτητών ανά διδάσκοντα, ιδιαίτερα όταν συνυπολογίζονται οι μη ενεργοί φοιτητές στο σύνολο των εγγεγραμμένων. Το γεγονός αυτό επηρεάζει αρνητικά και άλλους ποιοτικούς δείκτες, όπως την ποσοστιαία αναλογία αποφοίτων προς φοιτητές, όπου η Ελλάδα παραμένει στην τελευταία θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. …»
Β. «… Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά φοιτητικού πληθυσμού σε σχέση με τον πληθυσμό της. Βεβαίως, θα πρέπει να σημειωθεί ότι επειδή η μέτρηση γίνεται επί των εγγεγραμμένων φοιτητών και ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς θεωρούνται μη ενεργοί, η σύγκριση δεν αποτυπώνει ακριβώς την πραγματικότητα. Η παραμονή μη ενεργών φοιτητών, οι οποίοι δηλαδή δεν αποφοιτούν από τα ελληνικά ΑΕΙ, δημιουργεί δυσμενείς επιδόσεις για τη χώρα σε μια σειρά από τους σχετικούς διεθνείς δείκτες, όπως:
- Το ποσοστό των αποφοίτων στο σύνολο των φοιτητών ετησίως παραμένει το χαμηλότερο μεταξύ των χωρών της Ευρώπης.
- Η δυσμενής ποσοστιαία κατανομή μεταξύ προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών φοιτητών αποτελεί βασική συνέπεια της παραπάνω στρέβλωσης. …»
Στο παρελθόν η πολιτεία έλαβε υπόψη την διεθνή εμπειρία αλλά και την ανάγκη του αυτοδιοίκητου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η προηγούμενη νομοθεσία του (Ν. 4009/2011, στο άρθρο 80, παρ. 9) προέβλεπε αφενός μέτρα για την ορθολογικοποίηση του συστήματος, αφετέρου όμως προσδιόριζε με σαφήνεια ότι τον τελικό λόγο τον είχαν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Η αντικατάσταση της από τον Ν. 4957/2022, άρθρο 76, επιβάλλει τιμωρητικές ρυθμίσεις, αφού η μη εφαρμογή της, συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα και λαμβάνεται υπόψη για την έκδοση της απόφασης κατανομής της τακτικής δημόσιας επιχορήγησης της περ. ε) της παρ. 2 του άρθρου 16 του ν. 4653/2020 (Α’ 12) στο Α.Ε.Ι.
Για τους λόγους αυτούς,
ερωτάται ο κ. Υπουργός,
Α) Ποια μέτρα σκοπεύετε να λάβετε, σε συνεργασία με τους φορείς της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για την αντιμετώπιση του ζητήματος με την απαιτούμενη κοινωνική ευαισθησία;
Β) Πώς προτίθεσθε να διασφαλίσετε την εφαρμογή τεχνικών που θα περιορίσουν αντικειμενικά προβλήματα που καταγράφονται στις έρευνες των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων;
Γ)Με ποιόν τρόπο σκοπεύετε να αξιοποιήσετε την τεχνητή νοημοσύνη λαμβάνοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές στο κείμενο εργασίας της Εθνικής Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης με θέμα Τεχνητή νοημοσύνη και διασφάλιση ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση – Τάσεις και Προκλήσεις για την ελληνική ανώτατη εκπαίδευση, και για τους φοιτητές και φοιτήτριες που επηρεάζονται από το άρθρο 76 του Ν. 4957/2022;
Ο ερωτών Βουλευτής
Γιώργος Α. Παπανδρέου