Η εισαγωγική τοποθέτηση του πρώην πρωθυπουργού και Γενικού Εισηγητή για τη Δημοκρατία της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, Γιώργου Α. Παπανδρέου, στη “Διεθνή Διάσκεψη για την Ειρήνη και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη”, που συνδιοργάνωσαν το Ινστιτούτο Αλέξης Τσίπρας και το Ίδρυμα Ζόραν Ζάεφ, στην Αθήνα, τη Δευτέρα 17 Ιουνίου 2024.
Διαβάστε όλοκληρη την τοποθέτησή μου:
“Θα ξεκινήσω με κάτι, κι ας με συγχωρέσει ο Αλέξης, με ενα μικρό ανέκδοτο. Άκουσα πως ο Φρανσουά Ολάντ θα έρθει, βέβαια ίσως και να μην έρθει τελικά, γιατι έχει εκλογές στη Γαλλία, κατεβαίνει βουλευτής, και του ευχόμαστε καλή επιτυχία, όχι μόνο σε αυτόν, αλλά και στο Προοδευτικό Μέτωπο, το προοδευτικό μέτωπο που δημιουργήθηκε στην Γαλλία απέναντι στο φασισμό, απέναντι σε αυτήν την ανάδειξη του φασισμού, και νομίζω πως είναι ένα παράδειγμα που πρέπει όλους μας να μας συναιτήσει και να δούμε και εμείς εδώ τις δικές μας ευθύνες.
Αν ήταν έδω λοιπόν, θα μπορούσαμε να έχουμε και ένα πάνελ “Ολανδρέου”, Αλέξη…
…αλλά θέλω να τονίσω πραγματικά Αλέξη ότι η πρωτοβουλία αυτή είναι πραγματικά σημαντική, πρώτα από όλα για τις Πρέσπες, που είναι ένα θετικό παράδειγμα, πολύ θετικό για την περιοχή, παρότι δεν επιβραβεύτηκε, όπως πολύ σωστά είπε ο Ζόραν (Ζαεφ) και ο Νικολά (Ντιμιτρόφ) και αυτό δημιούργησε ένα πάρα πολύ αρνητικό κλίμα, όχι μόνο μέσα στη Βόρεια Μακεδονία, αλλά και σε όλα τα Δυτικά Βαλκάνια.
Όπου ουσιαστικά τι είπαν ή τί λενε ορισμένοι έτσι εύκολα; Εάν είναι να κάνουμε θυσίες, να βιώνουμε δυσκολίες, αν είναι να προσπαθήσουμε να λύσουμε πχ το θέμα του Κοσσυφοπεδίου με τη Σερβία, ή το Βοσνιακό πρόβλημα, με θυσίες και συμβιβασμούς, θα έχουμε προοπτική ή απλώς θα έχουμε ξανά μία άρνηση από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Και το λέω αυτό γιατί το 2003 υπήρχε τότε στην Προεδρία μας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ήμουν τότε υπουργός Εξωτερικών, στη Σύνοδο της Θεσσαλονίκης, θα το θυμάται ο Νίκος (Κοτζιάς), που συνεργαζόμασταν τότε, ήταν σύμβουλός μου, ότι είχαμε αποφασίσει, είχαμε πάρει τη θέση ως Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ελλάδα δηλαδή είχε προωθήσει, την ένταξη των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ. Έχουν περάσει 21 χρόνια.
Λέγοντάς αυτό, για αυτές τις δυσκολίες που όλοι αισθανόμαστε στα Δυτικά Βαλκάνια, να γυρίσω λίγο το ερώτημα ανάποδα:
Αν δεν υπήρχε η “Ευρώπη”, αν δεν υπήρχε η Ευρωπαϊκή Ένωση;
Αν δεν υπήρχε όλη αυτή η συζήτηση να ενταχθούμε σε μία μεγαλύτερη οικογένεια αξιών, ειρήνης, προόδου, προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοκρατικών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, τι θα κάναμε;
Θα βγάζαμε τα μαχαίρια; Θα ξεκινάγαμε νέους εθνικισμούς στα Βαλκάνια; Θα σκοτωνόμασταν μεταξύ μας; Και το λέω αυτό γιατί έχει ευθύνη η Ευρώπη που δεν έχει προχωρήσει, αλλά πολλές φορές βλέπω και ηγεσίες στα Βαλκάνια, και σε μας, και στα δυτικά Βαλκάνια, είναι μια εύκολη μετάθεση ευθυνών: “Η Ευρώπη δεν προχωράει, άρα κι εμείς δεν προχωράμε… Η Ευρώπη φταίει για όλα και τα προβλήματα μας είναι λόγω της Ευρώπης”, και θεωρώ πως επιτέλους εμείς οι βαλκανικοί λαοί πρέπει να ακολουθήσουμε αυτό που ο Ρήγας Φεραίος ενέπνευσε:
Εμείς οι λαοί των Βαλκανίων να πάρουμε τη δικιά μας τύχη στα χέρια μας!
Να λύσουμε έμεις τα προβλήματα μας, να δουλέψουμε μαζί στο εμπόριο, στο αγροτικά, στην κλιματική αλλαγή, στη νέες τεχνολογίες, στις συγκοινωνίες, στις υποδομές, και βεβαίως σε μία προόδο για τους δημοκρατικους θεσμους, τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου.
Και αν το καταφέρουμε, θα είμαστε εμείς οι πρωτοπόροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα είμαστε εμείς που θα σύρουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση σε έναν καλύτερο δρόμο και όχι μόνο αυτό, αλλά θα γίνουμε και το παράδειγμα που οι υπόλοιποι ευρωπαίοι θα υποδεχθούν με ανοικτές αγκάλες.
Το λέω επίσης για έναν ακόμη λόγο.
Εγώ κάνω και ένα διαχωρισμό μεταξύ πατριωτισμού και ακραίου εθνικισμού.
Ο πατριωτισμός είναι να πιστεύεις στον Λάο σου, να πιστεύεις στη Χώρα σου, να πιστεύεις στις δυνατότητες σου.
Και να επενδύσεις σε αυτές.
Να έχεις αυτοπεποίθηση για τις δυνατότητες του λαού. Και της χώρας σου.
Ο ακραίος εθνικισμός είναι το αντίθετο. Είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στον λαό, στη χώρα σου. Είναι η ανασφάλεια, είναι ο φόβος, είναι το να κρυφτούμε πίσω από τα σύμβολα, τα εθνικά σύμβολα, να φοβόμαστε τους διπλανούς, να μην έχουμε εμπιστοσύνη στους διπλανούς και να αναπτύσσονται ακραίες μορφές αυταρχισμού και αυταρχικών ηγετών, οι οποίοι αντι να συμβαλλουν σε μία συνεργασία, βλέπουν παντού εχθρους, διαμορφώνουν παρανοϊκές πολιτικές, και είναι με το παραμικρό έτοιμοι για συγκρούσεις.
Αποτέλεσμα αυτού; πολύ απλό.
Επειδή δεν είμαστε μεγάλες χώρες, και το ξερουν, βλέπουν ότι δεν μπορούμε τελικά να λύσουμε τα προβλήματα μας, και ψάχνουμε για προστάτες… Τις μεγάλες μεγάλες δυνάμεις. Να έχουμε και εμείς ένα προστάτη να μας προστατεύσει. Από ποιον; από τον γείτονά μας.
Δυστυχώς αυτό είναι ένα μέρος της ιστορίας των Βαλκανίων, υπάρχουν και άλλες αφηγήσεις, όπως του Ρήγα Φεραίου, και άρα το παράδοξο είναι ότι οι υπερεθνικιστές υπονομεύουν την ίδια την εθνική υπόσταση της χώρας τους, την προοπτικη της χώρας τους, γιατι ουσιαστικα προωθουν την εξάρτηση από μία άλλη χώρα.
Και Ευρωπαϊκή Ένωση τι είναι τελικά; τι θα έπρεπε να είναι;
Είναι το δικαίωμα να είμαστε σε μία οικογένεια αρχών, συνεργασίας, όπου δεν αναζητούμε προστάτες, όπου είμαστε όλοι ίσοι, όπου διασφαλίζονται τα δικαιώματα όλων, της πλειοψηφίας, της μειοψηφίας, μειονοτήτων, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έτσι μπορούμε να μη φοβόμαστε ο ένας τον άλλον, να μην είναι η μειονότητα ο δουρειος ιππος, ή αυτός που θα τον αξιοποιήσουμε για να πιέσουμε μία χώρα, αλλά να σεβόμαστε τα σύνορά μας, να σεβόμαστε τον καθένα, οποία κι αν είναι η καταγωγή, η εθνότητα, η θρησκεια του, ή οτιδήποτε άλλο έχει.
Πιστεύω αυτή πρέπει να είναι η αντίληψή μας, πιστεύω ότι εμείς οι βαλκάνιοι πρέπει επιτέλους να συνεργαστούμε μεταξύ μας, εδώ ο Μιροσλαβ Λαιτσεκ παλεύει πολλά χρόνια προσπαθώντας στα Δυτικά Βαλκάνια και στο θέμα του Κοσόβου ιδιαίτερα, να τα επιλύσει, αλλά επιτέλους εμείς οι λαοί ας πάρουμε την τύχη στα χέρια μας.
Ευχαριστώ πολύ.”