«Για αυτό η φωνή του Πάλμε ήταν και παραμένει τόσο επίκαιρη. Γιατί πεισματικά αμφισβητούσε αυτή την αίσθηση της μοιρολατρίας.
Ήταν φωνή και λογικής και πάθους. Γιατί με πάθος έλεγε αλήθειες.
Ενοχλούσε, γιατί αμφισβητούσε τις κατεστημένες αφηγήσεις. Αμφισβητούσε ότι μπορούμε να ζήσουμε με ήσυχη τη συνείδησή μας, αν ο συνάνθρωπός μας υποφέρει, είτε είναι δίπλα μας, είτε βρίσκεται σε άλλη ήπειρο.»
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία μου στα εγκαίνια του Μουσείου «ΟΛΟΦ ΠΑΛΜΕ», στον Μοχό Χερσονήσου στην Κρήτη, παρουσία του γιού του, Γιοακίμ:
Αγαπητές Φίλες, Αγαπητοί Φίλοι,
Γιούακιμ,
Καλωσόρισες στο χωριό που τόσο αγαπούσε ο πατέρας σου, ο Όλοφ και η μητέρα σου, η Λίζμπετ. Καλωσόρισες στο δικό σου χωριό, τον Μοχό.
Εγκαινιάζοντας το Μουσείο αυτό, σκέφτηκα τη σημασία που έχει. Για σένα, για μας όλους.
Δεν είναι απλά ένα Μουσείο για να τιμήσουμε τον πατέρα σου, την οικογένειά σου, είναι και για να στεριώσουμε τους δεσμούς που εσείς έχετε με την Κρήτη, με την Ελλάδα.
Δεσμοί ανθρώπινοι, δεσμοί χαράς για τις ομορφιές της, τους χορούς της, τους φιλόξενους ανθρώπους της Κρήτης.
Είναι όμως και δεσμοί μεταξύ δύο οικογενειών που πάλεψαν για τη δημοκρατία, την ειρήνη και τη δικαιοσύνη, τη δικιά σου και τη δικιά μου, δεσμοί που ξεκίνησαν ως δεσμοί πολιτικοί σε κοινούς αγώνες, αλλά στέριωσαν πάνω σε μια βαθιά φιλία μεταξύ μας.
Για αυτό και χαίρομαι τόσο πολύ κάθε φορά που βρισκόμαστε μαζί, εδώ στην Ελλάδα, στην Κρήτη μας.
Χαίρομαι επίσης, γιατί κρατάς ψηλά τη σημαία των αρχών και πολιτικών του δημοκρατικού σοσιαλισμού, μέσα από το δικό σου σημαντικό έργο σε θέματα κοινωνικής πολιτικής και διαχείρισης κρίσεων.
Ένα Μουσείο, για να επιτελέσει το έργο του, δεν αρκεί να μας θυμίζει τα παλιά, να μας φέρνει εικόνες ή στιγμές νοσταλγίας, ούτε να μένουμε στις δοξασίες ενός ένδοξου παρελθόντος.
Ένα Μουσείο σήμερα, μπορεί και πρέπει να έχει μια άλλη, μεγαλύτερη αξία. Να είναι «ζωντανός» δάσκαλος για το σήμερα και το αύριο. Δηλαδή, να μας διδάσκει, να μας φωτίζει, με μαθήματα από το παρελθόν, καθώς προχωράμε σε νέους δρόμους, άγνωστους, δύσκολους, πρωτόγνωρους.
Σαν μια φωνή, που βρίσκεται πάντα δίπλα μας. Και αν αυτή η φωνή είναι φωνή αγώνων, σταθερά αξιών, όπως του πατέρα σου, Γιούακιμ, του Όλοφ Πάλμε, τότε γίνεται για μας μια πυξίδα. Πυξίδα στις πιο δύσκολες μπόρες, στις πιο σκοτεινές νύχτες, στις πιο μεγάλες προκλήσεις.
Φωνή που θα θυμίζει τις διαχρονικές προοδευτικές δημοκρατικές αξίες που μας καθοδηγούν.
Το Μουσείο Όλοφ Πάλμε, όπως και το Διεθνές Βραβείο που δίνεται στο όνομά του, συμβάλλουν καθοριστικά στη διατήρηση των προβληματισμών και των αξιών που καθόρισαν την πολιτική διαδρομή του Όλοφ Πάλμε στη δημόσια σφαίρα.
Ενδεικτικά, ένας από τους αποδέκτες του Βραβείου Όλοφ Πάλμε, ήταν ο γνωστός συγγραφέας Τζον Λε Καρέ, του οποίου το πραγματικό όνομα είναι David Cornwall, με το σκεπτικό ότι κατόρθωσε να προσελκύσει την προσοχή της παγκόσμιας κοινής γνώμης σε θέματα όπως τα κυνικά παιχνίδια εξουσίας των μεγάλων δυνάμεων, την απληστία των πολυεθνικών, την ανευθυνότητα των διεφθαρμένων πολιτικών, την επέκταση του οργανωμένου εγκλήματος, την άνοδο της ξενοφοβίας και του φασισμού.
Όταν πήρε το βραβείο Όλοφ Πάλμε, ο Τζον Λε Καρέ, αναρωτήθηκε γιατί σήμερα, την εποχή της κορύφωσης της επιστήμης και της γνώσης, να αναζητούνται δημαγωγοί και ψεύτες ως σωτήρες;
Ίσως, μας λέει ο Τζον Λε Καρέ, ίσως γιατί παρακολουθούμε τις καταιγιστικές εξελίξεις στον κόσμο γύρω μας αλλά αισθανόμαστε καταπιεστικά ότι δεν έχουμε κανέναν λόγο για όσα συμβαίνουν.
Για αυτό η φωνή του Όλοφ Πάλμε ήταν και παραμένει τόσο επίκαιρη. Γιατί πεισματικά αμφισβητούσε αυτή την αίσθηση της μοιρολατρίας.
Ήταν φωνή και λογικής και πάθους. Γιατί με πάθος έλεγε αλήθειες.
Ενοχλούσε, γιατί αμφισβητούσε τις κατεστημένες αφηγήσεις. Αμφισβητούσε ότι μπορούμε να ζήσουμε με ήσυχη τη συνείδησή μας, αν ο συνάνθρωπός μας υποφέρει, είτε είναι δίπλα μας, είτε βρίσκεται σε άλλη ήπειρο.
Αμφισβητούσε ότι η ανισότητα είναι φυσικό φαινόμενο, αμφισβητούσε την αδικία, πάντα αλληλέγγυος με τον κατατρεγμένο, τον πρόσφυγα που δραπέτευε από την καταπίεση, τον κάθε άνθρωπο που έψαχνε τη λευτεριά του και τη δημοκρατία.
Θυμάμαι όταν με είχε καλέσει να τον ακολουθήσω στον προεκλογικό του αγώνα. Μιλούσε για τη σημασία να περιθάλπουμε τους πρόσφυγες. Γιατί, έλεγε, αυτοί αύριο θα είναι οι αρχιτέκτονες μιας νέας, δημοκρατικής κοινωνίας στην πατρίδα τους. Και αναφερόταν στον Βίλλυ Μπραντκαι τον Μπρούνο Κράισκι – πρόσφυγες στη Σκανδιναβία που μετέπειτα έγιναν καγκελάριοι στη χώρα τους. Ή τονΌλιβερ Τάμπο, επίσης πρόσφυγας και δεξί χέρι του Μαντέλα στον αγώνα κατά του Απαρτχάιντ.
Ζητούσε να μιλήσω και εγώ στις συγκεντρώσεις του,έχοντας την εμπειρία ως πρόσφυγας στη Σουηδία. Και ακολουθούσαν τραγούδια του Θεοδωράκη, από την καταπληκτική φωνή της Φινλανδής, Άρια Σαγιονμάα.
Ο Όλοφ Πάλμε, ενοχλούσε τους ισχυρούς του πλανήτη γιατί αμφισβητούσε τις απίστευτες επενδύσεις σε οπλικά συστήματα, σε όπλα μαζικής καταστροφής, στα πυρηνικά όπλα.
Έτσι βρέθηκαν μαζί, ο Όλοφ με τον Ανδρέα, μαζί και ηΊντιρα Γκάντι της Ινδίας, ο Νυερέρε της Τανζανίας, ο Ντε λα Μαντρίντ του Μεξικού και ο Αλφονσίν της Αργεντινής, μια άλλη συμμαχία, όχι στρατιωτική, μια συμμαχία ειρήνης, μια συμμαχία φωνής λογικής απέναντι στην τρέλα ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος.
Απλή λογική: γιατί εσείς οι ισχυροί της γης, να οργανώνετε στρατούς και οπλικά συστήματα που μπορούν να καταστρέψουν ολόκληρη την ανθρωπότητα, χωρίς να μας ρωτάτε και εμάς; Χωρίς να ακούτε και τη δικιά μας φωνή; Να αποφασίζετε για εμάς χωρίς εμάς;
Αυτή η φωνή, αυτές οι φωνές, είναι και σήμερα που πρέπειξανά να ακουστούν.
Να ακουστούν και δυνατά.
Γιατί σήμερα επανήλθε με τρόπο δραματικό η απειλή ενός πυρηνικού πολέμου, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία με τις απειλές του Πούτιν.
Γιατί σήμερα, ενώ πόροι υπάρχουν, οι οικονομικές ανισότητες είναι μεγαλύτερες από ποτέ. Το 1% των πλουσίων του κόσμου έχει περιουσία όσο το υπόλοιπο 99% του πλανήτη μας. Και σύμφωνα με τον ΟΗΕ, η φτωχοποίηση καλπάζει.
Γιατί σήμερα, η τεχνολογική εξέλιξη μπορεί να σώσει ζωές, να θεραπεύσει ασθένειες, να συμβάλει στη δημοκρατική διαβούλευση, μπορεί να μας πάει σε μια ενεργειακή δημοκρατία όπου εμείς οι πολίτες να είμαστε και καταναλωτές αλλά και παραγωγοί.
Όμως και πάλι ελέγχεται η τεχνολογία από λίγους, ισχυρούς, είτε ιδιώτες, είτε αυταρχικούς ηγέτες, χωρίς ισχυρούς θεσμούς ώστε μνα γίνεται ουσιαστικός έλεγχος.
Ζωντανό παράδειγμα το καθεστώς της δεξιάς στην Ελλάδα,που συντηρεί ένα παρακράτος παρακολούθησης των αντιπάλων και άλλων – όπως έκανε με τον Πρόεδρό μας,τον Νίκο Ανδρουλάκη.
Ο συγγραφέας John le Carré, αν ήταν ακόμα κοντά μας,σίγουρα θα είχε πολύ υλικό για νέα βιβλία γύρω από τις παρακολουθήσεις που σήμερα γίνονται με την εξελιγμένη τεχνολογία.
Φίλες και φίλοι,
Η φωνή του Όλοφ, τα αμείλικτα ερωτήματα που έθετε οΌλοφ Πάλμε, είναι και σήμερα το δημοκρατικό μας διακύβευμα.
Γιατί εσείς οι ισχυροί της γης, να οργανώνετε στρατούς και οπλικά συστήματα, γιατί να φτιάχνετε εργαστήρια που μπορούν να προκαλέσουν πανδημίες, γιατί να καταστρέφετε το περιβάλλον μας, γιατί να επεξεργάζεστε την τεχνητή νοημοσύνη που μπορεί να καταστρέψειολόκληρη την ανθρωπότητα, χωρίς να ρωτάτε και εμάς;
Χωρίς να ακούτε και τη δικιά μας φωνή;
Να αποφασίζετε για εμάς χωρίς εμάς;
Γιατί να έχετε τέτοια δύναμη, πλούτο, ισχύ, ανεξέλεγκτα;
Αυτό το ερώτημα, το δημοκρατικό διακύβευμα, μας αφορά όλους σήμερα – ακόμα περισσότερο.
Για αυτόν το λόγο, το Μουσείο αυτό έχει τόση σημασία.
Να θυμίζει τους δημοκρατικούς αγώνες της Κρήτης και τους αγώνες των δημοκρατών σε όλη την υφήλιο.
Να πολλαπλασιάζει τις φωνές αυτές.
Τη φωνή του Όλοφ Πάλμε που δεν λύγιζε μπροστά στους ισχυρούς και τα κατεστημένα.
Και να μας δίνει δύναμη, δύναμη και αυτοπεποίθηση ότι η φωνή μας, η συμμετοχή μας όχι μόνο μετράει, αλλά είναι και ο μόνος δρόμος για να δημιουργούμε κοινωνίες με επίκεντρο τον άνθρωπο, κοινωνίες αλληλεγγύης, δικαιοσύνης και δημοκρατίας.
Έχει βέβαια και ιδιαίτερη σημασία το Μουσείο αυτό, γιατί η Κρήτη που επισκέπτεται ένας τουρίστας, ένας ξένος, δεν είναι μόνο η Κρήτη της θάλασσας, των βουνών και του ήλιου. Είναι και η Κρήτη του πολιτισμού, των αγώνων και της ελπίδας.
Για αυτό θέλω να ευχαριστήσω όλους όσοι συνέβαλαν στη διαμόρφωση και στήριξη του Μουσείου αυτού, στον Μοχό,τους πολίτες της περιοχής, τον Μανώλη Ζερβάκη για την πρόσκληση, την Περιφέρεια Κρήτης, τον Σύλλογο Φίλων του Μουσείου Όλοφ Πάλμε, ένα ευχαριστώ στον Γιώργο Ανδρέου και στην Κορίνα Λεγάκη για τη μουσική τους προσφορά και χαίρομαι που βλέπω παλιούς φίλους, τον Γιώργο Λογοθέτη και την Φωτεινή καθώς και τον Νίκο Παπαδόπουλο.
Και πάλι καλωσόρισες Γιούακιμ!
